Dân tộc Lự ở Sìn Hồ
Năm xuất bản: 2006.
Giới thiệu:
Dân tộc Lự là một trong những dân tộc ngành Tày - Thái sống tập trung ở vùng Xíp Xoong Păn Na tỉnh Vân Nam Trung Quốc. Dân số người Lự ở Vân Nam khoảng 18 vạn, Chiềng Mai Thái Lan 8 vạn, Thượng Lào 4 vạn. Ở miền Bắc nước ta người Lự có dân số không nhiều (khoảng hơn 4.000 người) và ít được nghiên cứu.
Là cư dân thuộc ngành Tày - Thái, người Lự thuộc nền văn hóa lúa nước vùng thung lũng. Sản xuất nông nghiệp với mô hình ruộng - rẫy. Chế độ xã hội bản - mường và có tục thờ “phi” (ma) ở ba cấp: phi hươn (ma nhà), phi bản (ma bản) và phi mường (ma mường). Trên con đường thiên di về phía Nam, người Lự bị phân tán và sống xen kẽ với người Dao, người Hmông… Vì vậy, về cơ bản (cơ tầng) văn hóa của họ vẫn giữ được văn hóa của cư dân Tày - Thái, đồng thời họ cũng tiếp nhận thêm nhiều yếu tố văn hóa của các dân tộc khác. Khảo sát thực tế cuộc sống của người Lự hiện nay, những vẫn đề lý thuyết trên được khẳng định thông qua những đặc điểm sống của người Lự vùng Lai Châu. Họ cũng thử làm ruộng nước nhưng là ruộng bậc thang dốc như người Hmông, Dao..., cho nên thủy lợi là đào mương để nước tự chảy, không có guồng như người Thái; về nghệ thuật, người Thái thích thổi khèn bè còn người Lự thích sáo (pí); người Thái ít đi buôn, nhưng người Lự buôn bán rất giỏi...
Năm xuất bản: 2006.
Giới thiệu:
Dân tộc Lự là một trong những dân tộc ngành Tày - Thái sống tập trung ở vùng Xíp Xoong Păn Na tỉnh Vân Nam Trung Quốc. Dân số người Lự ở Vân Nam khoảng 18 vạn, Chiềng Mai Thái Lan 8 vạn, Thượng Lào 4 vạn. Ở miền Bắc nước ta người Lự có dân số không nhiều (khoảng hơn 4.000 người) và ít được nghiên cứu.
Là cư dân thuộc ngành Tày - Thái, người Lự thuộc nền văn hóa lúa nước vùng thung lũng. Sản xuất nông nghiệp với mô hình ruộng - rẫy. Chế độ xã hội bản - mường và có tục thờ “phi” (ma) ở ba cấp: phi hươn (ma nhà), phi bản (ma bản) và phi mường (ma mường). Trên con đường thiên di về phía Nam, người Lự bị phân tán và sống xen kẽ với người Dao, người Hmông… Vì vậy, về cơ bản (cơ tầng) văn hóa của họ vẫn giữ được văn hóa của cư dân Tày - Thái, đồng thời họ cũng tiếp nhận thêm nhiều yếu tố văn hóa của các dân tộc khác. Khảo sát thực tế cuộc sống của người Lự hiện nay, những vẫn đề lý thuyết trên được khẳng định thông qua những đặc điểm sống của người Lự vùng Lai Châu. Họ cũng thử làm ruộng nước nhưng là ruộng bậc thang dốc như người Hmông, Dao..., cho nên thủy lợi là đào mương để nước tự chảy, không có guồng như người Thái; về nghệ thuật, người Thái thích thổi khèn bè còn người Lự thích sáo (pí); người Thái ít đi buôn, nhưng người Lự buôn bán rất giỏi...
Cuốn sách Người Lự ở Sìn Hồ,
Lai Châu do TS. Hoàng Sơn chủ biên là một trong số sản phẩm nằm trong
chương trình nghiên cứu, sưu tầm và phát huy di sản văn hóa phi vật thể các
dân tộc Việt Nam của Viện Văn hóa - Thông tin tiến hành từ năm 1996 đến nay.
Cuốn sách này được các tác giả ghi chép lại tất cả những gì tai nghe, mắt thấy
trong quá trình điền dã ở xã Nậm Tăm và Ma Quai, huyện Sìn Hồ, tỉnh Lai Châu.
Tâm điểm của khu vực điền dã ở hai xã trên là các bản người Lự sống tập trung
nhất - “thuần Lự”. Vì vậy, những thông tin có được trong cuốn sách này có giá
trị khoa học và độ tin cậy cao. Ví dụ: Chỉ một món canh thôi các tác giả đã tìm
được các món rau “hái lượm” như canh lá sung, các món ăn chế biến từ rêu, lá
đu đủ xào, các món ăn ngày tết… Đặc biệt là các tác giả đã rất quan tâm đến đời
sống tâm linh của họ. Đời sống tâm linh ấy gắn chặt với văn hóa vật thể cũng
như văn hóa phi vật thể. Ví như khi làm nhà mới người Lự tiến hành nghi lễ
lên nhà mới (được miêu tả rất tỉ mỉ) hay những nghi lễ vòng đời, nghi lễ nông
nghiệp...
Tư liệu điền dã về người Lự ở Sìn
Hồ cho ta thêm một cách nhìn, một phát hiện mới về nhóm cư dân Tày - Thái ở
Việt Nam làm ruộng nước vùng thung lũng. Mặc dù nó không còn nguyên vẹn và bị
vỡ ra từng mảnh vụn, ta có thể chắp nối thành một hệ thống và cũng nhận thấy được
sự biến đổi của nó để thích nghi với môi trường.
Có thể nói đây là một tư liệu điền
dã rất tốt về tộc người Lự ở Sìn Hồ. Xin trân trọng giới thiệu cùng bạn đọc.
Mong rằng các bạn sẽ góp phần làm phong phú thêm những hệ thống kiến thức về
văn hóa Lự và chúng ta sẽ góp phần giữ gìn những giá trị của họ.
Nguồn: “Lời giới thiệu” của GS.TS. Phạm Đức Dương
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét