Cùng Một Tổ Quốc
Việt Nam có 54 dân tộc anh em, do đó có rất nhiều
kiểu ăn tết rất riêng, biểu hiện nét đặc trưng văn hoá riêng của mỗi dân tộc.
Có những dân tộc ăn tết rất dài ngày tạo thành mùa gọi là mùa Tết.
Tết
Prơ-giê-răm của người Cơ Tu: Vào mùa
xuân, lúc bắt đầu vụ mùa lúa mới, đồng bào các huyện Phước Sơn, Giằng, Hiên ở
Quảng Nam tổ chức ăn Tết Prơ-giê-răm. Đây là ngày lễ lớn nhất trong năm. Nhà
nhà đều trang trí hết sức đẹp đẽ. Các loại ghẻ, cung nỏ, giáo, mác, thanh la,
trống, chiêng được lau chùi cẩn thận. ở nhà Guơi (nhà làng) người ta dựng cột
đâm trâu bằng cây gạo trạm trổ, sơn vẽ đẹp mắt. Nhiều sinh hoạt văn hoá diễn ra
tại nhà Gươi như kể chuyện, nhảy múa, hát dân ca. Con gái được dịp trao đổi tâm
tình và rủ nhau chơi xuân kéo dài cả tháng...
Photo
Mâm cỗ cúng tết của người Cơ tu không thể thiếu bánh sừng
trâu
Tết
nhảy của dân tộc Dao: Người Dao ở
Việt Bắc cho rằng, ngày đầu năm không được làm việc mà chỉ lo vui chơi, thăm
viếng và chúc tục lẫn nhau. Nhà nào nhà ấy đều trang hoàng sáng sủa và dán
nhiều câu đối bằng chữ Hán lên cột nhà hay trên các vách tường để đón mừng
xuân.
Người
Dao đón Tết bằng tết nhảy gọi là "Nhiang chằm Ðao" để rèn luyện sức
khoẻ và võ nghệ. Tết nhảy bắt đầu trước tết Nguyên Ðán chừng vài ba hôm. Thanh
niên phải tập các điệu múa, điệu nhảy, làm gươm đao bằng gỗ để múa. Tết nhảy,
mỗi người phải nhảy múa đến hàng trăm lượt trong tiếng trống, tiếng thanh la
giục giã...
Photo
Điệu nhảy Nhiang chằm Đao của người Dao
Tết
giọt nước của người Xơ Đăng: Người Xơ
Đăng ở Kontum ăn tết rât giản dị và chỉ có hai tết chính là Tết Giọt Nước và
Tết Lửa. Tết Giọt Nước vào khoảng tháng 3 dương lịch. Sau khi mãn mùa, người Xơ
Đăng bắt đầu sửa sang lại các máng nước và tổ chức lễ "cúng máng" để
cầu mong Thần nước (Yang Dak) ban cho dân làng năm mới được mùa, nước non đầy
đủ.
Người
trong buôn làng mang choé, nồi đồng ra tại các máng nước để lấy nước mang về
nhà, đồng thời tổ chức ăn uống, vui chơi suốt mấy ngày liền. Riêng "Lễ
cúng máng nước" cho buôn làng thì được tổ chức tại nhà Rông, do thầy cúng
tổ chức vui say, ca hát, nhảy múa, gái trai được tự do trao đổi tâm tình.
Photo
Người Xơ Đăng tổ chức lễ cúng máng nước ở nhà rông
Tết
của người H'Mông: Người H'Mông ở vùng
cao Tây Bắc và Việt Bắc ăn tết rất thịnh soạn, chẳng kém gì ở miền xuôi. Trong
nhà trang hoàng đủ màu sắc, nhưng màu đỏ là được ưa chuộng nhất. Tết Nguyên đán
của người H'Mông gọi là NaoX-Cha. Các nhà đều chuẩn bị sẵn con lợn béo. Ngoài thịt
ra, còn có bánh bằng bột nếp, bánh chưng ít khi dùng. Tết của người H'Mông
thường tổ chức giữa mùa đông giá rét, trước hay sau Tết dương lịch chỉ có mấy
hôm. Ðêm giao thừa các gia đình thường cử con trai đi "mở nước", tức
là đi lấy nước ngoài sông suối đem về nhà cúng tổ tiên.
Photo
Thiếu nữ H'Mông vui tết
Tết
của người Hrê: Tết của người đồng bào
Hrê ở Quảng Ngãi cũng kéo dài suốt vài tháng liền. Mỗi gia đình phải lo nấu
bánh tét, làm rượu cho thật nhiều. Nhà giàu có phải nấu từ 20 đến 40 nồi bánh
tét, ủ hàng trăm ché rượu cần, hạ vài con trâu để đãi khách và bà con trong
buôn làng. Tất cả mọi người đều tề tựu về nhà chủ làng để ăn mừng, chúc tụng
lẫn nhau. Sau đó mới lần lượt đến các nhà khác. Họ vừa ăn uống vừa múa hát. Ðàn
ông thì đeo ống chinh, còn đàn bà thì đeo ống bương lấy hai tay vỗ vào đầu ống
sẽ tạo thành tiếng bập bùng, bập bùng... Họ thích trò chơi nhảy kẹp. Hai người
một nam, một nữ dùng một đòn nhảy dài chừng hai mét, trơn láng rồi đập vào
nhau. Cứ hai người ngồi đập thì hai người nhảy, thay đổi cho nhau.
Photo
Người Hrê bên ché rượu cần mừng Xuân
Tết
bỏ mả của người Gia Rai: Tết bỏ mả
của đồng bào Gia Rai ở tỉnh Gia Lai cũng tương tự như tết ăn nhà Mả của đồng
bào Ba Na nhưng được tổ chức lớn hơn nhiều. Trong suốt thời kỳ Bỏ Mả, bà con
trong buôn làng kéo nhau đi viếng từng nhà để thưởng thức của ngon vật lạ. Mỗi
khi nghe tiếng thanh la, trống, cồng vang lên ở ngoài nghĩa địa là báo hiệu lễ
Bỏ Mả. Người trong buôn nối đuôi nhau, tay cầm đuốc cháy sáng rực tiến về nghĩa
địa để chia vui cùng người thân thuộc. Mọi người không quên mang theo rượu,
thịt để góp vui cùng gia đình gia chủ trong suốt cuộc lễ. Tuy theo gia cảnh của
từng người mà chủ lễ tổ chức đơn giản hay rườm rà. Gia chủ đứng trước ngôi mả
có cắm cây nêu thường làm bằng cây gạo treo nhiều lá bùa xanh đỏ bay phấp phới
theo chiều gió và đưa tay lên trời lâm râm khấn vái Yàng.
Photo
Tết bỏ mả của người Gia Lai
Tết
của người Thái: Người Thái ở Sơn La và Lai
Châu đón tết hầu như suốt cả mùa, gọi là mùa Tết. Ðầu tiên là tết Soong Sịp
(tết cơm mới) sau khi lúa ở ngoài đồng đã chín vàng họ giết trâu, mổ lợn, lấy
lúa mới đổ xôi nếp để cúng lễ. Mọi nhà đều tổ chức ăn uống vui vẻ. Sau tết
Soong Síp là tết Kim Lao Mao (tết uống rượu), tết ông Táo và lớn nhất là tết
Nen-Bươn-Tiền (tết Nguyên Ðán).
Vào
ngày đầu năm, họ không quên đem dao, rựa vừa đi ra đường vừa phát quang để
thông thoáng cho năm mới. Vui nhất là các hội Xoè Thái nổi tiếng, tha hồ vui
chơi cho đến rằm tháng giêng mới mãn.
Photo
Các cô gái Thái chơi ném còn ngày xuân
Tết
Nhô Lir Bông của người Cơ Ho: Người Cơ Ho hay
sinh sống ở Lâm Ðồng. Họ ăn tết sau tết Nguyên Ðán của người Kinh ở miền xuôi
độ một tháng, gọi là Nhô Lir Bông, tức tết mừng lúa về nhà. Tết này kéo dài cả
tháng. Hai chữ Lir Bông có nghĩa là cót thóc. Người Cơ Ho rất quý trọng thóc
lúa, vì thóc lúa là những hạt ngọc của Yàng ban phát. Lễ cúng mừng lúa được tổ
chức tại kho lúa của mỗi gia đình, bắt đầu từ xế chiều với sự tham dự của chủ
làng và nhiều gia chủ khác. Người ra lấy máu gà hiến sinh bôi lên vựa thóc, sàn
kho, các cửa lớn, cửa sổ. Máu gà còn được trộn chung với vỏ cây đa, củ nghệ,
các con mối đẩt. Cỏ tranh giã nhỏ để bôi lên ngực, lên trán những thành viên
trong gia đình, sau đó còn bôi lên những đồ gia dụng.
Sau lễ
cúng cót thóc trong gia đình, người Cơ Ho rủ nhau đi từ nhà này sang nhà nọ để
ăn uống, ca hát, nhảy múa chung vui, cứ thế cho đến cả tháng trời mới mãn.
Photo
Người dân tộc Cơ Ho vui chơi ngày Tết
Tết
của người Tày: Người Tày bắt đầu ăn
Tết từ ngày 28. Họ trang trí lại nhà cửa, quét dọn sạch sẽ, sắp xếp lại đồ đạc
trong nhà. Ngày 29, họ thịt lợn để làm thức ăn như giò chả, thịt nướng, thịt
luộc, lạp xường... Ngày 30 Tết, tất cả đồ dùng trong nhà như dao, dựa, cày,
bừa... gom vào một nơi để làm lễ cúng và cho nghỉ ngơi ăn Tết. Đêm giao thừa
không được thắp đuốc vì làm như thế năm mới sẽ hạn. Ngày Tết, họ làm đủ thứ bánh
như miền xuôi, nhưng chỉ có bánh chưng thì gói tròn gọi là bánh tày. Nhiều hội
xuân tổ chức vào dịp Tết như hội còn, hát lượn thật vui vẻ và hào hứng.
Photo
Tết cơm mới của người Tày
Trong
ngày đầu năm, họ lo đi viếng chùa lễ Phật, sau đó xuống sông gánh cát đắp nhiều
ngọn núi cát chung quanh chùa. Đến ngày mồng bốn Tết trở đi, họ mới đi thăm
viếng chúc tụng lẫn nhau, đồng thời tổ chức các trò vui chơi. Những trò vui
thường tổ chức trước sân chùa vào ban đêm dưới ánh trăng.
Photo
Phật tử dâng cơm lên các nhà sư nhân ngày Tết Chôl Chnam
Thmay
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét