Bí ẩn bộ sách cổ của người Dao đỏ
Người dân sống ở lưng chừng dãy Hoàng Liên Sơn thuộc xã Tả
Phời, Lào Cai từ già đến trẻ ai cũng biết ông Lò Quẩy Vẩn (60 tuổi) đang sở hữu
một bộ sách cổ "rất độc". Tuy nhiên, điều khiến chúng tôi tò mò là
nhờ sở hữu nó ông có thể hát được 99 đêm những bài hát về dân tộc mình mà không
nhầm lẫn bài nào. Thế nhưng, chính ông Vẩn và bao đời cha ông hàng trăm năm nay
chưa thể tìm ra được lời giải về nguồn gốc xuất xứ của những cuốn sách cũng như
tổ tiên của mình. Những bộ sách bí truyền
Những
bộ sách có niên đại hàng trăm năm được ông Vẩn cất giữ cẩn thận trong một chiếc
tủ bằng gỗ và đặt ở một góc khá trang trọng trong ngôi nhà sàn của mình. Những
cuốn sách này toàn bộ được làm từ chất liệu giấy dó, mực dùng để viết là mực
tàu, chữ viết giống với chữ Trung Quốc, nhưng phiên âm và cách viết lại có đôi
chút khác biệt.
Photo
Nhiều cuốn sách vẫn còn nguyên vẹn sau hàng trăm năm
Một số
cuốn sách do để lâu quá, nên đã bị mối mọt ăn hết già nửa. Ông Vẩn thừa nhận là
mình không thể biết chính xác những cuốn sách này có từ bao giờ, đến nay theo
ông biết thì cuốn sách đã tồn tại được 5 - 6 đời nếu tính cả đời cháu.
Tuy
nhiên, những cuốn sách này có thể đã xuất hiện trước cả sáu đời họ Lò, vì ông
Vẩn nói rằng, đời ông, đời cố kể lại là đã có từ trước đó rất lâu. Hễ dòng họ
đi đến đâu thì phải mang theo bộ sách đến đó. Con cháu đời sau phải giữ được
sách của cha ông để lại.
Theo
Nhà nghiên cứu Văn hóa dân gian Nguyễn Hùng Vĩ thì những bộ sách này sẽ là tư
liệu rất quý cho các nhà nghiên cứu. Ở đây có ba loại sách, một là sách dùng để
cúng bái, hai là sách viết về cây thuốc và sách dân ca hay còn gọi là Nôm Dao.
Hiện tại trong giới nghiên cứu vẫn còn tranh luận chưa ngã ngũ về Nôm Dao.
"Tuy nhiên tôi chưa nhìn thấy cuốn sách này nên chưa thể đưa ra kết luận,
nhưng nếu đây là bộ sách Nôm dao thật thì sẽ rất quý"
Những
bộ sách này được người Dao nơi đây xem như bảo vật trong nhà. Không phải ai
cũng được "tiếp cận" bộ sách này. Ngày nhỏ ông Vẩn tuy không được đến
trường nhưng vì là người đọc được nhiều sách và hiểu được những cuốn sách nên
đã được tổ họ truyền lại. Bởi theo quy định trong gia tộc thì người được truyền
lại bộ sách này phải là đệ tử của người đứng đầu dòng họ đó. Ông Vẩn xưa kia là
học trò xuất sắc của ông tổ dòng họ, được đích thân ông tổ lập cấp sắc cho, nên
giờ đã được sở hữu bộ sách độc nhất vô nhị này.
Trong
tủ sách mà ông Vẩn đang sở hữu có hai cuốn quý giá nhất. Ông coi là bảo bối của
người Dao nơi đây. Đó là tập sách "âm dương" để làm lễ cấp sắc cho
những người con trai trong bản đến tuổi trưởng thành. Lễ cấp sắc phải có sự
chứng kiến của mọi người trong bản đến gia đình để dùng rượu thịt.
Ông Vẩn
cho biết: Trong đời người con trai, nếu chưa làm lễ cấp sắc coi như người đó
chưa trưởng thành. Nếu gia đình nào đó, bố mẹ qua đời sau 3 - 4 năm có thể làm
lại lễ cấp sắc cho người dưới cõi âm.
Bộ sách
thứ hai ông đang sở hữa là bộ "tử vi trọn đời" nói về số mệnh, ngày
tháng vận hạn của cuộc đời con người. Nếu vợ chồng nào sống không hòa thuận,
con cái hay bị ốm đau hay không sinh được con ông Vẩn có thể xem cuốn sách cổ
đó xem người đó sinh vào thời gian nào, vận hạn ra sao rồi tìm cách giải hạn
cho họ. Ông dành trọn tâm huyết của mình để thực hiện nghi lễ theo sách đã dạy.
Photo
Hát
99 đêm chưa hết các điệu hát
18 tuổi
ông Vẩn đã thuộc rất nhiều bài hát cổ truyền của người dân tộc Dao. Năm 29
tuổi, tuy đã có gia đình riêng nhưng ông vẫn theo cánh thanh niên bản đi chơi,
nhất là các lễ hội. Trong những đêm như vậy ông có thể hát thông 99 đêm. Nhiều
người trong bản kinh ngạc về tài hát của ông đã đến xin được làm học trò. Ông
Vẩn bảo cũng nhờ hát được nhiều bài hát mà mình được nhiều người yêu mến, đi
đến đâu mọi người cũng quý trọng.
Photo
Ông Thanh đang tư vấn cho ông Vẩn về cách bảo quản sách.
Để ghi lại những bài học của tổ tiên, ông Vẩn đã sao chép lại tất cả những bài
viết trong những cuốn sách đã mục nát để truyền lại cho con cháu đời sau.
Quách Dương - Đức Lợi/ bee.net
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét